ЮВЧЕНКО Надежда Александровна.

Образование

1962–1966 – Минское музыкальное училище им. М.И. Глинки, специальность: преподаватель музыкально-теоретических дисциплин и общего фортепиано; 1967–1972 – Белорусская государственная консерватория им. А.В. Луначарского (в настоящее время – Белорусская государственная академия музыки), специальность: музыковед, преподаватель музыкально-исторических дисциплин, лектор; 1976–1979 – аспирантура по  специальности «музыкальное искусство» – ГНУ «Институт искусствоведения, этнографии и фольклора им. К. Крапивы Национальной академии наук Беларуси», 1990 --защита кандидатской диссертации в Литовской государственной консерватории (Вильнюс): «Музыка в драматическом театре и становление национального репертуара в Белоруссии (1920-е–1980-е гг.)», научный руководитель– Б.С. Смольский. 2014 г. - ученая степень доктора искусствоведения присуждена за разработку нового научного направления в отечественном театроведении, в котором концептуально представлена сущностная, действенная роль музыки в эволюции белорусского драматического театра, установлена цикличность проявления ее специфики и раскрыто значение музыки как одного из важнейших компонентов театрально-постановочного искусства, содействующего его развитию в ХХ – начале ХХI века.

Профессиональная научная и педагогическая деятельность

1972–1976 – преподаватель музыкально-теоретических дисциплин в детской музыкальной школе № 3 г. Минска; с 1979 по настоящее время – в ГНУ «ИИЭФ им. К. Крапивы НАН Беларуси»: с 1991 – старший научный сотрудник, с 2004 г. – заведующий отделом музыкального искусства и этномузыкологии. Кандидат искусствоведения (1990), доцент (1999), доктор искусствоведения (2014). С 1991 по 2003 гг. работала по совместительству в качестве преподавателя в Белорусском государственном университете культуры и искусств, с 1996 по настоящее время – читает лекции по истории белорусского искусства в Белорусской государственной академии музыки и белорусской и мировой музыке – в Белорусской государственной академии искусств. Автор работ по вопросам театральной музыки, музыкально-комедийного театра, музыкальной культуре Беларуси.

Награды

Лауреат Государственной премии Республики Беларусь (1998), лауреат премии Белорусского союза литературно-художественных критиков (2000).
Членство в общественных организациях
Член Белорусского союза композиторов, член Белорусского союза литературно-художественных критиков, член Белорусского союза театральных деятелей.

Владение иностранными языками: английский, украинский.

СПИСОК ОСНОВНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ Н.А. ЮВЧЕНКО

Монография

1 .Ювченко, Н.А. Музыка в драматическом театре Беларуси: ХХ – начало ХХI века / Н.А. Ювченко. – Минск: Белорус. наука, 2007. – 270 с.

Авторские разделы научных монографий

2. Юўчанка, Н. Музыка ў пастаноўках драматычных тэатраў: 1917–1941 гг. / Н.Юўчанка // Музычны тэатр Беларусі: 1917–1959 гг. / Г.Р.Куляшова, Т.А.Дубкова, Н.А.Юўчанка і інш. – Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – С. 205–232.

3. Юўчанка, Н. Музычная камедыя і аперэта: 1917–1941 гг. / Н. Юўчанка // Музычны тэатр Беларусі: 1917–1959 гг. / Г.Р.Куляшова, Т.А.Дубкова, Н.А.Юўчанка і інш. – Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – С. 186–204.

4. Юўчанка, Н. Музыка ў пастаноўках драматычных тэатраў: 1941–1959 гг. / Н.Юўчанка // Музычны тэатр Беларусі: 1917–1959 гг. / Г.Р.Куляшова, Т.А.Дубкова, Н.А.Юўчанка і інш. – Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – С. 380–407.

5. Юўчанка, Н. Музычная камедыя і аперэта: 1941–1959 гг. / Н. Юўчанка // Музычны тэатр Беларусі: 1917–1959 гг. / Г.Р.Куляшова, Т.А.Дубкова, Н.А.Юўчанка і інш. – Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – С. 371–379.

6. Юўчанка, Н.А. Музычная камедыя і аперэта / Н.А. Юўчанка // Музычны тэатр Беларусі: 1960–1990: Опернае мастацтва: Музычная камедыя і аперэта / Г.Р. Куляшова, Т.Г. Мдывані, Н.А. Юўчанка. – Мінск: Беларуская навука, 1996. – С. 332–446.

7. Юўчанка, Н.А. Музыка ў пастаноўках драматычных тэатраў / Н.А. Юўчанка // Музычны тэатр Беларусі. 1960–1990: Балет; Музыка ў пастаноўках драматычных тэатраў / Т.А. Дубкова, Г.Р. Куляшова, Ю.М. Чурко, Н.А. Юўчанка; Акад. навук Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; М-ва культуры Рэсп. Беларусь. – Мінск: Беларуская навука, 1997. – С. 254–346.

8. Юўчанка, Н.А. Музычнае мастацтва: Музычны тэатр / Н.А. Юўчанка // Беларусь на мяжы тысячагоддзяў / І.М. Абрамаў, Я.М. Бабосаў [і інш.]; рэдкал.: А.П. Вайтовіч, А.М. Данілаў [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2000. – С. 338–347.

9. Юўчанка, Н. Музыка ў тэатральных пастаноўках, музычная камедыя, мюзікл / Н. Юўчанка // Беларусы. Т. 11. Музыка / Т.Б. Варфаламеева [і інш.]; рэдкал.: М.Ф. Піліпенка [і інш.]; навук. рэд. А.І. Лакотка; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мастацтваўзнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы. – Мінск: Беларус. навука, 2008. – С. 626–647.

10. Юўчанка, Н. Эстраднае музычнае мастацтва / Н. Юўчанка // Беларусы. Т. 11. Музыка / Т.Б. Варфаламеева [і інш.]; рэдкал.: М.Ф. Піліпенка [і інш.]; навук. рэд. А.І. Лакотка; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мастацтваўзнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы. – Мінск: Беларус. навука, 2008. – С. 688–697.

Статьи в научных журналах и сборниках

11. Ювченко, Н.А. «Монтаж» или партитура? / Н.А. Ювченко // Советская музыка. – М.: Советский композитор, 1978. – № 11. – С. 100–104.

12. Юўчанка, Н.А. Музыка ў пастаноўках першых беларускіх савецкіх драматычных тэатраў / Н.А. Юўчанка // Весці Акадэміі навук БССР: серыя грам. навук. – Мінск: Навука і тэхніка, 1980. – № 2. – С. 88–95.

13. Юўчанка, Н.А. Музыка ў сучасным драматычным спектаклі (на прыкладзе пастановак тэатра імя Якуба Коласа) / Н.А. Юўчанка // Мастацтва Беларусі. – 1983. – № 5. – С. 49–52.

14. Юўчанка, Н.А. Янка Купала і музыка / Н.А. Юўчанка // Асновы мастацтва. – 2002. – № 2. – С. 32–39.

15. Ювченко, Н.А. Мюзикл, рок-опера и другие виды музыкального спектакля на современной сцене / Н.А. Ювченко // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 2: зб. навук. арт. / І-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск: Права і эканоміка, 2007. – С. 315–323.

16. Ювченко, Н.А. Национальный классический сюжет: музыкальная интерпретация на современной белорусской драматической сцене / Н.А. Ювченко // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі: У 2 ч. Ч. 2: Праблемы тэатральнага, музычнага і кінатэлемастацтва ў кантэксце славянскіх культур у сучасным свеце / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; навук рэд. А.І. Лакотка. – Мінск: Беларуская навука, 2007. – С. 279–288.

17. Ювченко, Н.А. Музыкальная «палитра» спектакля / Н.А. Ювченко  // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 4 / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І.Лакотка. – Мінск: Права і эканоміка, 2008. – С. 170–177.

18. Ювченко, Н.А. О действенности музыкального фактора в эволюции театрального искусства Беларуси / Н.А. Ювченко // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 5 / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І.Лакотка. – Мінск: Права і эканоміка, 2008. – С. 303–310.

Материалы научных конференций

19. Ювченко, Н.А. Музыка в постановках театра имени Янки Купалы / Н.А. Ювченко // Беларускі тэатр у прасторы сусветнай культуры: матэрыялы Міжнар. навук.-творч. канф., прысвеч. 75-годдзю Нац. акадэміч. тэатра імя Я. Купалы, Мінск, 30–31 кастр. 1995 г. / Нац. акадэміч. тэатр імя Я. Купалы; рэдкал.:. – Мінск, 1996. – С. 96–103.

20. Ювченко, Н.А. Музыкальная критика, просветительство и искусствознание: сегодня и завтра / Н.А. Ювченко // Беларускае сучаснае мастацтвазнаўства і крытыка: праблемы адаптацыі да новых рэальнасцей: зб. матэрыялаў навук.-творчай канф., Мінск, 15–16 крас. 1998 г. / Бел. акад. маст.; 1998. – С. 144–154.

21. Ювченко, Н.А. Развитие белорусской музыкальной культуры и её роль в формировании духовных ценностей на современном этапе / Н.А. Ювченко // Новейшая история (1991–2006): государство, общество, личность: Материалы международной научно-теоретической конференции (Минск, 29 сентября 2006 г.) / Нац. акад. наук Беларуси. – Минск: Белорус. наука, 2006. – С. 690–696.
22. Ювченко, Н.А. Музыкальные экзистенции театрального спектакля для детей / Н.А. Ювченко // Творчасць. Філасофія. Мастацтва: матэрыялы II Міжнар. навук.-практ. канф., Мінск, 11–12 крас. 2006 г. / Бел. дзярж. ак. маст.; рэдкал.: В.А.Салееў (адк. рэд.)  [і інш.]. – Мінск, 2007. – С. 72–76.

23. Ювченко, Н.А. «Постановочный жанр» в контексте современных театрально-музыкальных исканий в Беларуси / Н.А. Ювченко // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 3: у 2-х ч. Ч. 1 / (матэрыялы Міжнар. навук. канф., прысвеч. 50-гадоваму юбілею Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі «Мастацтва, фальклор, этнічныя традыцыі ў вырашэнні актуальных задач сучаснай культуры», Мінск, 7–8 чэрвеня 2007 г.) / ДНУ «Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі»; рэдкал.: П.Г. Нікіценка [і інш.]. – Мінск: ВТАА «Права і эканоміка», 2007. – С. 457–464.
24. Юўчанка, Н.А. Роля музычнага, пластычнага і харэаграфічнага кампанентаў у пастаноўках нацыянальнай драматургіі на сучаснай сцэне / Н.А. Юўчанка // Пастаўскія чытанні – 2006: матэрыялы рэсп. навук.-практ. канф., Паставы, 2 верас. 2006 г. / Ін-т мовы і літаратуры імя Я. Коласа і Я. Купалы НАН Беларусі; адк. рэд.: А.А. Лукашанец. – Мінск, 2008. – С. 75–81.

25. Ювченко, Н.А. Композитор и театр: музыка и музыкальное оформление современного спектакля / Н.А. Ювченко // Культура. Наука. Творчество: материалы Междунар. науч.-практ конф., Минск, 19–20 апр. 2007 г. / Белорус. гос. акад. искусств; редсовет.: С.П. Винокурова [и др.], науч. ред. С.П. Винокурова. – Минск: БГАИ, 2008. – С. 151–153.

26. Ювченко, Н.А. «Жанрово-модуляционная» и формообразующая роль музыкальных и внемузыкальных факторов в современном театре / Н.А. Ювченко // Актуальные проблемы мировой художественной культуры: материалы Междунар. науч. конф., посвящ. памяти проф. У.Д.Розенфельда, Гродно, 8–9 апр. 2008 г.: в 2 ч. / Гродн. гос. ун-т; редкол.: А.П. Богустов [и др.]. – Гродно, 2008. – Ч. 1. – С. 306–309.

Статьи в периодической печати

27. Юўчанка, Н.А. Гэта ты ...Моцарт?! / Н.А. Юўчанка // Культура. – 1997. –  19 снеж.– С. 12.

28. Юўчанка, Н.А. Сола для сінтэзатара ў тэатры: ці патрэбна дзецям «жывая» музыка? / Н.А. Юўчанка // Мастацтва. – 2007. – № 8. – С. 42–45.

Учебные пособия и программы

29. Ювченко, Н.А. Музыка к спектаклям драматического театра / Н.А. Ювченко // Белорусская музыка 1960–1980-х годов: пособие для учителя / Г.С. Глущенко [и др.]; под ред. Г.С. Глущенко. – Минск: Беларусь, 1997. – Гл. IV. – § 1. –  С. 149–161.

30. Юўчанка, Н.А. Гісторыя музыкі і музычнага тэатра: програма по спеціяльнасці Г. 11.03.00 – тэатразнаўства  / Н.А. Юўчанка; М-ва культуры Рэсп. Беларусь, Бел. акадэмія маст. – Мінск: Бел. акад. маст., 1997. – 17 с.

Статьи в энциклопедических и справочных изданиях

31. Юўчанка, Н.А. Тэатральная музыка / Н.А. Юўчанка // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т.; рэдкал. І.П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БелСЭ, 1987. – Т. 5. – С. 315–317.
32. Юўчанка, Н.А. Музычны тэатр Беларусі. 1960–1990: Опернае мастацтва; Музычная камедыя і аперэта. Аўтары: Г.Р. Куляшова, Т.Г. Мдывані, Н.А.Юўчанка. – Мінск: Беларуская навука, 1996. – 470 с.: іл. [Рэферат]  / Н.А. Юўчанка // Беларусістыка: Рэфератыўны зборнік: № 29: Гуманітарныя і сацыяльныя навукі / АНІГН НАН Беларусі; рэдкал. Л.Ф. Яўменаў [і інш.].  – Мінск: НАНБ, 1997. – С. 116–119.

33. Юўчанка, Н.А. Музычны тэатр Беларусі. 1960–1990: Балет; Музыка ў пастаноўках драматычных тэатраў. Аўтары: Т.А. Дубкова, Г.Р. Куляшова, Ю.М. Чурко, Н.А. Юўчанка. – Мінск: Беларуская навука, 1997. – 367 с.: іл. [Рэферат] / Н.А. Юўчанка // Беларусістыка: Рэфератыўны зборнік: № 29: Гуманітарныя і сацыяльныя навукі / АНІГН НАН Беларусі; рэдкал. Л.Ф. Яўменаў [і інш.].   – Мінск: НАНБ, 1997. – С. 120–122.

34. Юўчанка, Н.А. Гукапіс у музыцы / Н.А. Юўчанка // Беларуская энцыклапедыя / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]: У 18 т.– Мінск: БелЭн, 1997. – Т. 5. – С. 525.

35. Музычны слоўнік беларуска-рускі. Музыкальный словарь русско-белорусский / Аўт.-склад. Г.Р.Куляшова, Т.Г. Мдывані, Н.А. Юўчанка, Л.А. Антанюк, Л.А. Матукоўская, Дз.А. Падбярэзскі; навук. рэд. Г.Р. Куляшова, Л.А. Антанюк. – Мінск: Бел. навука, 1999. – 557 с.: нот. іл.

36. Юўчанка, Н.А. Кандрасюк В.В. / Н.А. Юўчанка // Тэатральная Беларусь: Энцыклапедыя / пад агульн. рэд. А.В. Сабалеўскага: У 2 т. – Мінск, 2002. –  Т.1. – С. 486–487.

37. Юўчанка, Н.А. Кур’ян У.М. / Н.А. Юўчанка // Тэатральная Беларусь: Энцыклапедыя / пад агульн. рэд. А.В. Сабалеўскага: У 2 т. – Мінск, 2002. –  Т.1. – С. 560.

38. Юўчанка, Н.А. Маркевіч Л.А. / Н.А. Юўчанка // Тэатральная Беларусь: Энцыклапедыя / пад агульн. рэд. А.В. Сабалеўскага: У 2 т. – Мінск, 2003. –  Т. 2. – С. 83.

39. Юўчанка, Н.А. Музычная камедыя / Н.А. Юўчанка // Тэатральная Беларусь: Энцыклапедыя / пад агульн. рэд. А.В. Сабалеўскага: У 2 т. – Мінск, 2003. –  Т. 2. – С. 150.

40. Юўчанка, Н.А. Тэатральная музыка / Н.А. Юўчанка // Тэатральная Беларусь: Энцыклапедыя / пад агульн. рэд. А.В. Сабалеўскага: У 2 т. – Мінск, 2003. –  Т. 2. – С. 445–447.

41. Юўчанка, Н.А. Тэатральная музыка / Н.А. Юўчанка // Беларуская энцыклапедыя / рэдкал.: Г.П.Пашкоў [і інш.]: У 18 т.– Мінск: БелЭн, 2003. – Т. 16. – С. 100–101.

42. Ювченко, Н.А. Музыкальная комедия / Н.А.Ювченко // Республика Беларусь: Энциклопедия: в 6 т. Т.5 / Редкол.: Г.П.Пашков [и др ] – Минск: БелЭн, 2007. – С. 257–258.

43. Ювченко, Н.А. Мюзикл / Н.А. Ювченко // Республика Беларусь: Энциклопедия: в 6 т. Т.5 / Редкол.: Г.П.Пашков [и др ]. – Минск: БелЭн, 2007. – С. 275–276.
44. Ювченко, Н.А. Оперетта / Н.А. Ювченко // Республика Беларусь: Энциклопедия: в 6 т. Т.5 / Редкол.: Г.П.Пашков [и др ]. – Минск: БелЭн, 2007. – С. 576–577.
45. Ювченко, Н.А. Музыкальная культура // Современная Беларусь: энциклопедический справочник. В 3 т. Т. 3. Культура и искусство / редкол.: М.В. Мясникович [и др.]. – Минск: Белорус. наука, 2007. – С. 389–425.