Отдел Народоведения
КУХАРОНАК Татьяна Ивановна
Один из ведущих белорусских этнологов. В 1971 году окончила Клинокскую среднюю школу, в 1981 году -- Белорусский государственный университет имени В.И.Ленина, в 1988 году -- аспирантуру ИИЭФ АН БССР и защитила кандидатскую диссертацию по специальности 07.00.07- этнография.
Работает старшим научным сотрудником отдела народоведения. Проблематика ее фундаментальных исследований – историческая эволюция семейной и календарной обрядности белорусов, выявление ее территориально общих и локальных черт, характеристика тенденций развития на современном этапе, традиции народной культуры украинцев Беларуси. Автор двух монографий, разделов в коллективных трудах, 180 научных и научно-популярных статей в различных отечественных и зарубежных изданиях.
Научно-практическая деятельность Т.И.Кухаронак направлена и сохранение и популяризацию традиционной культуры белорусского народа: она является автором и научным консультантом десяти видеофильмов, посвященных календарной и семейной обрядности белорусов; была одним из организаторов Первого международного фестиваля фольклора на Беларуси (1994 год) и руководителем пресс-центра этого фестиваля, экспертом республиканских фестивалей “Беларуская полька” (г. Чечерск Гомельской области, 1996, 2000 годы), региональных фестивалей фольклора “Берагіня” (г. Октябрьский Гомельской области, 1999, 2001, 2004. 2006, 2008 годы.), одним из разработчиков серии памятных монет “Праздники и обряды белорусов” і “Семейные традиции славян” для Национального банка Республики Беларусь; автором и преподавателем спецкурсов “Асновы беларускай этнаграфіі і фальклору” для учащихся гуманитарного лицея и «Этнапедагогіка беларусаў» для студентов Белорусского государственного педагогического университета имени М.Танка.
Являлась руководителем научно-исследовательского проекта БРФФИ № Г05 – 144 «Традиционная культура как фактор формирования и развития этнического самосознания белорусов» (01.04.2005 — 31.03.2007 гг.). В настоящий период является руководителем проекта БРФФИ № Г08-028 “Функционирование и трансформации традиционных мировоззренческих моделей в системе современной нематериальной народной культуры белорусов” (01.04. 2008 – 31.03. 2010 гг.).
Лауреат премии “За духовное возрождение” Президента Республики Беларусь 2008 года; награждена Почетной Грамотой Министерства культуры Республики Беларусь «За многолетнюю научную, педагогическую и творческую деятельность в области культуры, искусства и в связи с 50-летием ИИЭФ НАН Беларуси», 31.05.2007 г.
СПИСОК опубликованных работ Кухаронак Татьяны Ивановны
№ п/п |
Название |
Вид |
Библиографические данные |
1 |
2 |
3 |
4 |
|
Научные издания |
||
1. |
Родильна обрядовість на Поліссі |
статья |
Кухарьонок Т.І., Росінська З.П. Народна творчісць та етнографія. 1985. № 6. С. 45 – 48. |
2. |
Структура традыцыйнай радзіннай абраднасці беларусаў: па этнаграфічных матэрыялах канца ХIХ – пач. ХХ cтст. |
статья |
Кухаронак Т.І. Весці АН БССР. Серыя грамад. навук. 1987. № 4. С. 84 – 91. |
3. |
Семейные обычаи и обряды |
монография |
Кухаронак Т.И., Борисенко В.К., Росинская З.Ф. Общественный, семейный быт и духовная культура населения Полесья. Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора АН БССР. Ин-т искусствоведения, фольклора и этнографии им. М.Ф.Рыльского АН УССР (Львовское отделение); Редкол.: В.К.Бондарчик (отв. ред.) и др. – Минск: Наука и техника, 1987. – 375 с. С. 153 – 183. |
4. |
Калі нарадзіўся чалавек |
статья |
Кухаронак Т.І. Мастацтва Беларусі. 1987. № 3. С. 9 – 10. |
5. |
Основные этапы и тенденции развития семейной обрядности в Белорусской ССР |
монография |
Кухаронак Т.И. Праздники и обряды в Белорусской ССР. / В.К.Бондарчик, В.Н.Белявина, Н.И.Бураковская и др.; Ред. В.К.Бондарчик. – Минск: Наука и техника, 1988. – 301 с. С. 99 – 123. |
6. |
Родинная обрядность белорусов: историко-этнографическое исследование. |
Автореф. дисс. ... канд. ист. наук: 07.00.07 |
Кухаронак Т.І. Минск, Ротапринт ЦНБ АН БССР, 1988. – 22 с. |
7. |
Сямейная абраднасць беларусаў |
монография |
Кухаронак Т.І. Сям’я і сямейны быт беларусаў / В.К.Бандарчык, Г.М.Курыловіч, Л.В.Ракава і інш. -- Мінск: Навука і тэхніка, 1990. – 256 с. С. 189 – 249. |
8. |
Радзінныя звычаі і абрады беларусаў |
монография |
Кухаронак Т.І. Мінск: Навука і тэхніка, 1993. – 126 с. |
9. |
Некаторыя аспекты фарміравання нацыянальнага менталітэту: традыцыі і сучаснасць |
статья |
Кухаронак Т.І. Культурная спадчына ў фарміраванні нацыянальнай свядомасці народа. Мінск, 1994. – С. 86 – 90. |
10. |
Этнічная своеасаблівасць развіцця форм народна-бытавой культуры беларусаў на сучасным этапе (святы і абрады) |
статья |
Кухаронак Т.І. Беларусь: гістарычны лёс народа і культуры. Матэрыялы навуковай сесіі 16 – 17 лістапада 1994 г. Аддзяленне гуманітарных навук. Мінск, 1995. – С. 267 – 271. |
11. |
Абрадавае рэгуляванне паводзін моладзі ў беларускай вёсцы: канец ХІХ – пач. ХХ ст. |
статья |
Кухаронак Т.І. Весці АН БССР. Серыя гуманітарных навук. 1995. № 3. С. 93 – 99. |
12. |
Фальклор як сродак сацыялізацыі дзяцей |
статья |
Кухаронак Т.І. Веснік БелІПК:навукова-метадычны зборнік. Вып. 2. Мінск, 1995. С. 16 – 28. |
13. |
Масленіца |
статья |
Кухаронак Т.І. Мастацтва. 1996. № 2. С. 70 – 71. |
14. |
Маскі і пераапрананне ў абрадава-святочнай сферы жыцця беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Славянскія культуры пасля Другой сусветнай вайны. Матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі (10 – 11 кастрычніка 1995 г.). Мінск, 1996. С. 354 – 360. |
15. |
Вяселле, радзіны |
монография |
Кухаронак Т.І., Варфаламеева Т.Б. Традыцыйны фальклор Магілёўскага Падняпроўя. Мінск, 1996. С. 48 – 84. |
16. |
Народна-бытавыя формы сучаснай сямейнай абраднасці беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Славянскія культуры: гістарычны вопыт і сучасныя праблемы. Мінск, 1996. С.. 280 – 288. |
17. |
Хрэсьбіны |
статья |
Кухаронак Т.І. Мастацтва. 1997. 3 11. С. 37 – 38. |
18. |
Традыцыйная абраднасць беларусаў і яе роля ў станаўленні і развіцці асобы |
статья |
Кухаронак Т.І. Беларускае Асветніцтва: вопыт тысячагоддзя. Матэрыялы Міжнароднага кангрэса (Мінск, 20 – 21 кастрычніка 1998 г.). Кн. 2. Мінск, 1998. С. 64 – 67. |
19. |
Радзіны: абрад, песні |
монография
|
Уклад. і сістэм. тэкстаў Г.А.Пятроўскай, апісанне абрадаў Т.І.Кухаронак; уступ. арт. і камент. Г.А.Пятроўскай , Г.В.Таўлай, Т.І.Кухаронак; Рэдкал.: А.С.Фядосік і інш. --.Мінск: Беларуская навука, 1998. – 637 с. нот. іл. – (Беларус. нар. творчасць). С.5 – 18; 56 – 200. |
20. |
Семейные обряды |
монография
|
Кухаронак Т.И. Белорусы / Отв. ред. В.К.Бондарчик, Р.А.Григорьева, М.Ф.Пилипенко. М.: Наука, 1998. – С.382 – 394. |
21. |
Чакаючы дзіця… Цяжарная жанчына і стаўленне да яе ў традыцыйнай культуры беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 1999. № 2. С. 190 – 194.. |
22. |
Калі на свет дзіця прыходзіць, новы кусок хлеба родзіць. Роды і стаўленне да іх у традыцыйнай культуры беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 1999. № 4. С. 189 – 193. |
23. |
Сучасны стан і тэндэнцыі развіцця традыцыйнай каляндарнай абраднасці ў беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Етнічна історія народів Европи. Зб. наук. праць. Київ, 1999. С. 69 – 73. |
24. |
Гульні і забавы беларускай моладзі ў сістэме традыцыйнай каляндарнай абраднасці |
статья |
Кухаронак Т.І. Традыцыйная фізічная культура беларусаў: гісторыя, тэорыя, практыка: Матэрыялы ІІ Рэспубліканскай канферэнцыі па праблемах традыцыйнай фізічнай культуры беларусаў, Мінск, 15 – 16 красавіка 1999 г. Мінск: БДПУ імя М.Танка, 1999. – С. 119 – 122. |
25. |
Ля калыскі тры долі стаялі…Адведкі ў традыцыйнай беларускай культуры |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 1999. № 10. С. 204 – 206. |
26. |
Кумы мае ўлюбёныя… Выбар кумоў у традыцыйнай культуры беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 2000. № 2. С. 103 – 104. |
27. |
У нашай Кацярынкі – штогод хрэсьбіны ды радзінкі |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 2000. № 6. С. 98 – 99. |
28. |
“Люлі, люлі, малое, каб налета другое…”. Абрадавыя дзеянні на працягу першага года жыцця дзіцяці ў традыцыйнай культуры беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 2000. № 11. С. 105 – 106. |
29. |
Ручнік у беларускай радзіннай абраднасці: функцыі і сімволіка |
статья |
Кухаронак Т.І. Ручнік у прасторы і часе: Матэрыялы Міжнар. навук.-практ. канф. 19-20 ліст. 1998 г. / Агул. рэд. В.А.Лабачэўскай. – Мінск: БелІПК, 2000.—188с. С. 103 – 107. |
30. |
Традиционное ряженье в современной обрядово-праздничной культуре белорусов и украинцев |
статья |
Кухаронак Т.И. Україна на мэжі тысчеліць: этнос, нацїя, культура. Кн. 1 – 2. Київ, 2000. С. 366 – 375. |
31. |
Традыцыйная культура беларусаў у сучасным выхаванні школьнікаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Традыцыйная культура і дзеці: праблемы захавання і пераемнасці: Зборнік матэрыялаў навукова-практычнай канферэнцыі. – Мазыр: МазДПІ імя Н.К.Крупскай, 2001. С. 83 – 86. |
32. |
Першы этап сацыялізацыі дзяцей у традыцыі беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Традыцыйная культура і дзеці: праблемы захавання і пераемнасці: Зборнік матэрыялаў навукова-практычнай канферэнцыі. – Мазыр: МазДПІ імя Н.К.Крупскай, 2001. С. 99 – 104. |
33. |
Сям’я і сямейны быт |
монография |
Кухаронак Т.І., Курыловіч Г.М. Беларусы [У 8 т.]. Т. 4: Вытокі і этнічнае развіццё. / Бандарчык В.К., Белявіна В.М., Каспяровіч Г.І. і інш.; Рэдкал.: Бандарчык В.К. і інш. – Мінск: Бел. навука, 2001. – 432 с. С. 262 – 279. |
34. |
Рэгулятыўная і маральна-выхаваўчая функцыі традыцыйнай каляндарнай абраднасці беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Беларускае Асветніцтва: вопыт тысячагоддзя. Матэрыялы ІІ Міжнароднага кангрэса 17 – 19 мая 2000 г. Кн. 3. Ч. 1. Мінск, 2001. С. 74 – 79. |
35. |
Абрадавыя формы грамадскага кантролю ў беларуска-рускіх каляндарных традыцыях |
тезисы |
Кухаронак Т.І. Традиции и обычаи народов России и Беларуси: Межд. конф., 23 – 25 мая 2001 г. г. Минск, Республика Беларусь. Доклады и сообщения в 2 т. Т. 1./ Науч. Ред. И сост. Н.А.Лобанов. -- Минск: изд – во МИУ, 2001. – 192 с. С. 156 – 158. |
36. |
Маскі ў каляндарнай абраднасці беларусаў |
монография |
Кухаронак Т.І. Мінск: Ураджай, 2001. – 240 с. |
37. |
Рытуальнае пераапрананне і маскі ў каляднай абраднасці беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Весці НАН Беларусі. Серыя гуманітарных навук. 2001. № 1. С. 73 – 78. |
38. |
Сямейныя абрады |
монография |
Кухаронак Т.І. Беларусы. Т. 5. Сям’я / В.К.Бандарчык, Г.М.Курыловіч, Т.І.Кухаронак і інш. -- Мінск: Бел. навука, 2001. С. 218 – 369. |
39. |
Радзіны. Вяселле |
монография |
Кухаронак Т.І., Варфаламеева Т.Б. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 1. Магілёўскае Падняпроўе./ Т.Б.Варфаламеева, В.І.Басько, М.А.Козенка і інш. -- Мінск: Бел. навука, 2001. С. 189 – 304. |
40. |
Роля традыцыйнай культуры беларусаў у сучасным выхаваўчым працэсе |
статья |
Кухаронак Т.І. Народная спадчына Бацькаўшчыны. Мат. фал. чытанняў. Мінск, 2002. С. 54 – 59. |
41. |
Рытуальнае пераапрананне на Масленіцу ў беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Весці НАН Беларусі. Серыя гуманітарных навук. 2002. № 1. С. 75 – 80. |
42. |
Рытуальнае пераапрананне ў веснавых святах беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Весці НАН Беларусі. Серыя гуманітарных навук. 2002. № 3. С. 57 – 62. |
43. |
Сялянская сям’я і сямейная абраднасць |
монография |
Кухаронак Т.І., Курыловіч Г.М. Гісторыя сялянства Беларусі са старажытных часоў да нашых дзён: У 3 т. Т. 2: Ад рэформы 1861 г. да сакавіка 1917 г. / Абезгауз З.Е., Бейлькін Х.Ю., Бухавец А.Р. і інш.; Гал. рэдкал.: Сташкевіч М.С. (старшыня) і інш. –Мінск: Бел. навука, 2002. – 550 с. С. 469 – 478. |
44. |
Каляндарныя святы |
монография |
Кухаронак Т.І. Беларусы. Т. 6. Грамадскія традыцыі./ В.Ф.Бацяеў, В.М.Белявіна, А.У.Гурко і інш. – Мінск: Бел. навука, 2002. С. 445 – 527. |
45. |
Беларускія народныя традыцыі ўзаемадапамогі і іх педагагічны патэнцыял |
статья |
Кухаронак Т.І. Кухаронак В.Г. Праблемы выхавання. 2003. № 3. С. 31 – 37. |
46. |
Ідэал у традыцыйным светапоглядзе беларусаў і яго выхаваўчы патэнцыял |
тезисы |
Кухаронак Т.І. Кухаронак В.Г. Праблемныя напрамкі развіцця мастацкай творчасці і вербальнай культуры нацыі. Матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі 20 – 21 лістапада 2003 г. Мінск, 2004. С. 94 – 96. |
47. |
Выхаванне дасканалай асобы – асноўная мэта народнай педагогікі беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Кухаронак В.Г. Праблемы выхавання. 2004. № 1. С. 86 – 91. |
48. |
Абрадавае пераапрананне на Купалле ў беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Весці НАН Б. Серыя гуманітарных навук. 2004. № 1. С. 70 – 76. |
49. |
Пахавальна-памінальныя звычаі і абрады |
монография |
Кухаронак Т.І., Варфаламеева Т.Б. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 2. Віцебскае Падзвінне / Т.Б.Варфаламеева, А.М.Боганева, М.А.Козенка і інш. -- Мінск: Бел. навука, 2004. С. 376 – 399. |
50. |
Каб вялікае расло... Рытуальнае фармаванне мужчынскага і жаночага статусаў на першым этапе сацыялізацыі ў традыцыйнай культуры беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Роднае слова. 2004. № 8. С. 107 – 110. |
51. |
Ідэал жанчыны і мужчыны ў светапоглядзе беларусаў: традыцыі і сучаснасць |
тезисы |
Кухаронак Т.І. Беларусь – ХХІ стагоддзе: нацыянальна-культурнае і духоўнае развіццё. Па матэрыялах Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі 10 – 12 снежня 2003 года. Мінск, 2004. С. 243 – 246. |
52. |
Фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці дзяцей і моладзі ў традыцыйнай культуры беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. «Открыть миру душу белоруса…», міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, 25 – 26 кастрычніка 2005 г.: {прысвечаная 150-годдзю з дня нараджэння Е.Р.Раманава: зборнік матэрыялаў / рэдкал.: А.Р.Яшчанка (і інш).. – Гомель: ГДУ імя Ф.Скарыны, 2005. – С. 132 – 135. |
53. |
Ряженье в традиционной культуре белорусов: ключевые механизмы функционирования и развития |
статья |
Кухаронак Т.И. Традиционни символи и обичаи в съвременната празднична култура. Годишни четения по хуманитаристика. Бургас, 2004. Бургас, 2005. С. 10 – 18. България. |
54. |
Каляндарныя святы, звычаі і абрады |
монография |
Кухаронак Т.І., Басько В.І. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 3. Гродзенскае Панямонне. У 2 кн. Кн.1 / В.І.Басько і інш. – Мінск: Выш. шк., 2006. С. 21 – 243. |
55. |
Славянскія традыцыі масленічнай абраднасці беларусаў |
статья |
Кухаронак Т.І. Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі ў 2-х частках. Ч.1. Мастацтвазнаўства, фальклор і этналогія/ Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы НАН Беларусі; нав. рэд. А.І. Лакотка. ? Мінск: Беларус. навука, 2006. – С. 438 – 443. |
56. |
Традыцыйная культура як фактар этнічнай самаідэнтыфікацыі асобы |
статья |
Кухаронак Т.І. Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып.2./Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы НАН Беларусі; нав. рэд. А.І. Лакотка. ? Мінск: Права і эканоміка, 2007. ? С. 383 – 387. |
57. |
Праблемы канструіравання візуальнай рэпрэзентацыі ў этнаграфічным кіно |
статья |
Кухаронак Т.І. Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 3: у 2-х ч. Ч. 2. / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К.Крапівы НАН Беларусі; нав. рэд. А.І. Лакотка. ? Мінск: ВГАА “Права і эканоміка”, 2007. ? С. 134 – 137. |
58. |
Традыцыйная культура як фактар захавання этнічнай самасвядомасці ўкраінцаў Беларусі |
статья |
Кухаронак Т.І. Этносоциальные и конфессиональные процессы в современном обществе. Материалы Международной научной конференции 8-9 декабря 2006 г. Гродно, 2007. С. 355 – 357. |
59.
60. |
Славянскія каляндарныя этнакультурныя традыцыі беларусаў |
монография
------------------ |
Кухаронак Т.І. Беларусы. Т. 10. Славянскія этнакультурныя традыцыі /І.У. Чаквін [і інш.]; Рэдкал.: І.У. Чаквін і інш. – Мінск: Беларус. навука, 2007. – 514 с. – С. 385 – 504. |
|
Учебно-методические работы |
||
1. |
Беларускі фальклор |
Навучальная праграма для гуманітарнага ліцэя |
Кухаронак Т.І. Мінск: Ліцэй пры Беларускім гуманітарным культурна-асветніцкім цэнтры імя Я. Коласа, 1992. С. 27 – 29. |
2. |
Каляндарная абраднасць беларусаў. |
Программа кружка для учеников старших классов |
Кухаронак Т.І., Кухаронак В.Г. Роднае слова. 2004. № 5. С. 43 – 50. |
3. |
Каляндарная абраднасць беларусаў |
Программа кружка по эстетическому воспитанию средствами народного искусства для учащихся старших классов |
Кухаронак Т.І., Кухаронак В.Г. Мастацкая адукацыя і культура. 2004. № 2. С. 14 – 17; № 4. С. 53 – 59. |
4. |
Сацыяльна-педагагічны патэнцыял беларускіх свят і абрадаў |
Учебно- методическое пособие |
Аўт.-склад. Т.І.Кухаронак, В.Г.Кухаронак. –Мінск: БДПУ, 2005. – 108 с |